’Het boerenerf: The Place to Bee!’

Het boerenerf is vaak een vergeten plek, maar je kunt hier heel veel betekenen voor de wilde bij. Partner van de Nationale Bijenstrategie, de Landbouw en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO), wil samen met boeren en tuinders de bijvriendelijke omgeving versterken. Zo ontstond het project ’Het boerenerf, the Place to Bee!’ Samen met 12 enthousiaste ambassadeurs inspireren ze andere boeren en tuinders om hun erf bijvriendelijk(er) te maken. Er is al veel gebeurd. Reden voor ons om in gesprek te gaan met projectleider Saskia Scheer van LTO Noord.

Boerenerven als leefomgeving en nestelgelegenheid;
Saskia: ‘We willen dat meer dan 1.000 boeren bewust worden en iets gaan doen op hun erf voor wilde bijen en hommels. Het belangrijkste is dat ze beseffen wat ze al hebben op hun erf. En dat ze daar wat aan kunnen toevoegen of verbeteren door er anders mee om te gaan. Het grotere doel is om boerenerven als leefomgeving en nestelgelegenheid te gebruiken. Om zo meer wilde bijen en hommels een goed bed & breakfast te bieden.’

Saskia Scheer – LTO Noord: ‘Samen met onze voorbeeldboeren willen we andere boeren en tuinders inspireren om ook hun erf bijvriendelijk(er) in te richten.’

12 ambassadeurs inspireren boeren en tuinders
Het project zocht vervolgens ambassadeurs die mee wilden werken aan een routeplanner naar een bijvriendelijk erf. En hun ideeën en ervaringen hierover wilden delen. Saskia: ‘We keken daarbij naar een spreiding over het land en soort grond. Maar ook naar spreiding over verschillende sectoren’.

Met 12 enthousiaste ambassadeurs gingen ze aan de slag. Saskia: ‘Samen met deze voorbeeldboeren willen we andere boeren en tuinders inspireren om ook hun erf bijvriendelijk(er) in te richten. We laten zien wat de boeren op hun erf hebben, wat ze doen en wat ze leren’. Door corona hebben ze een aantal plannen (nog) niet kunnen uitvoeren. Zo is bijvoorbeeld een bezoek aan boerenbedrijven nu niet mogelijk. Maar via social media laten ze zien wat ze allemaal doen.

Routeplanner naar een bijvriendelijk erf, waar ben ik nu
Het in kaart brengen van een bijvriendelijk erf begint met een zogenaamde erfscan. Saskia: ‘Je start met een nulmeting. Het basisidee is dat mensen het zelf uiteindelijk kunnen, zonder daar iemand voor in te huren. We werken op dit moment aan een voorbeeld waarin de onderdelen van een goede erfscan aan bod komen. Als boer(in) loop je een rondje over je erf en leg je vast wat je allemaal ziet. Dat doe je voor alles in de tuin en rondom je bedrijfsgebouwen (stallen, schuren, etc.).’

Voedselgelegenheid & nestelgelegenheid
Voor bijen zijn voedselaanbod en nestelgelegenheid belangrijk. Dus dat moet je in kaart brengen. Saskia: ‘Dat gaat van bloembollen, tot gezaaide bloemen, vaste planten en (fruit-)bomen. Het is handig om een foto te maken van alles wat je hebt.’ Die foto kun je gebruiken in de BijerBij app. Upload je hierin een foto van bijvoorbeeld een plant op jouw erf? Dan zie je meteen in welke periode die plant bloeit en wat de nectar- en stuifmeelwaarden zijn. Ook zie je in de app wat anderen al hebben gedaan voor de bij.  Saskia: ‘Het was meteen een leerpunt. Ik hoorde van de meeste ambassadeurs dat ze niet wisten wat ze allemaal al deden voor de bij. Hoeveel verschillende bijen er rondvlogen. En welke plantensoorten wel en welke juist niet geschikt zijn.

We leerden ook veel over nestelgelegenheid. Bijvoorbeeld dat 80% van de wilde bijen en hommels hun nest onder de grond bouwt. En dat je oude stengels van een braamstruik of dood hout moet laten liggen. Hierin overwinteren en nestelen bijen’. Om te laten zien hoe bijen nestelen, kregen alle ambassadeurs vanuit het project een educatiebijenhotel. Dit bestaat uit doorzichtige buisjes (nestelgangen) en het kan aan één kant open. Je ziet hierin goed wat de bij doet: een eitje leggen en afsluiten met een hoopje stuifmeel, volgend eitje, enzovoort.

Juist dingen laten
Vaak kan de boer de bijen het beste helpen, door dingen juist niet te doen. Saskia: ‘Door minder strak te maaien krijg je meer bloemen die er toch al waren. Maar ruim ook de rommelhoekjes naast je stal niet op. Je zorgt zo voor nestelgelegenheid voor het grootste deel van de bijen.’

Saskia Scheer – LTO Noord: ‘Een bijvriendelijke maatregel hoeft niet groot, moeilijk of duur te zijn, als je maar wat doet. Maar doe het wel bewust en start met een erfscan.’;

Routeplanner naar bijvriendelijk erf, waar wil ik naar toe?
Zoek je ideeën? Op de website van Het boerenerf: The Place to Bee! zie je wat ambassadeurs doen voor bijen. Je vindt er ook een overzicht van welke beplanting in welk seizoen geschikt is voor bijen. Ook kun je de Bijerbij app gebruiken. Saskia: ‘Je bepaalt vanuit je erfscan waar je naar toe wilt. Het kan een mix zijn, maar ook één ding. Het hoeft niet groot, moeilijk of duur te zijn, als je maar wat doet. Maar doe het wel bewust en start met een erfscan.’

Monitoren en genieten
Saskia: ‘Kies je ervoor om iets te doen, kijk dan ook hoe het uitpakt en geniet vooral. De 12 ambassadeurs leren heel veel van elkaar. Iedereen weet wat anders en maakt wat anders mee. Dit vertalen we ook naar onze website. We hopen dit leertraject, met de ambassadeurs, en ons enthousiasme over te brengen op andere boeren en tuinders.‘

Website Het Boerenerf: The Place to bee!
Op de website vind je bijvoorbeeld informatie over de ambassadeurs en hun erfscans. Maar ook hoe je zelf aan slag kunt en waar je advies kunt krijgen. Ben je benieuwd hoe een erfscan eruit ziet? Laat je dan inspireren door dit filmpje, gemaakt door Het boerenerf: The Place to Bee! en de Bijenbeweging Overijssel.