Even voorstellen: BeeSerious, nieuwe bij-vriendelijke partner Nationale Bijenstrategie

Stichting BeeSerious zet zich in om bijen te behouden. Vanuit hun werkplaats in Schiedam beheren ze ongeveer 16 bijenstandplaatsen in heel Zuid-Holland. Daarbij gaat het niet zozeer om de bestuiving of de productie van honing, maar vooral om het verbeteren van de gezondheid van de honingbijen. Namens Stichting BeeSerious ondertekende Alwine van Winsen de Nationale Bijenstrategie. We stellen haar een aantal vragen.

Ontstaan van Stichting BeeSerious
Alwine: ‘Onze ambitie begon zo’n 8 jaar geleden. We namen toen deel aan een landelijk project: telen en verbeteren van Carnica bijen met verhoogde varroagevoelige hygiëne eigenschappen.’ Varroagevoelige hygiëne eigenschappen zijn eigenschappen bij honingbijen waarop geteeld kan worden. Hiermee herkennen zij de varromijt in het broed en ruimen ze deze op. De varroamijt is een uitwendige parasiet die zich voortplant op het broed van honingbijen.

Alwine: ‘We wilden meer bekendheid voor het grote belang van de bij. En in het bijzonder voor het project. Daarom gaven we lezingen en namen we deel aan evenementen. Het werd voor ons steeds duidelijker hoe weinig mensen weten van het belang van de bijen, hoe we van elkaar afhankelijk zijn. Door de groei van het project was ook een rechtsvorm nodig die paste bij de ambities. Dit is de Stichting BeeSerious geworden.’ (Later te noemen: BeeSerious).

Gezonde en vitale bijen telen en kennis delen
BeeSerious houdt zich bezig met:

1. Gezonde en vitale bijen telen. Om zo een echte bijdrage te leveren aan het voortbestaan en de gezondheid van de honingbij.
2. Kennis delen op verschillende niveaus. Om mensen (nog) meer te laten beseffen hoe belangrijk bestuiving door bijen en andere bestuivers is. Maar ook om imkers te professionaliseren en voor langere tijd te begeleiden.

Gezonde bijenteelt
Bij de teelt selecteert BeeSerious op de volgende eigenschappen:

• Varroagevoelige hygiëne (In het Engels afgekort als VSH)
• Onderdrukte mijt voortplanting (In het Engels afgekort als SMR)
• Virusresistentie in meer algemene zin
• Zachtaardigheid
• Haaldrift
• Raatvastheid
• Zwermtraagheid

Alwine van Winsen: ‘We ontwikkelen een opleiding om bij te dragen aan het professionaliseren van de imkerij’.

Professionalisering imkerij
Alwine: ‘Op dit moment werken 2 personen fulltime binnen de stichting. Daarnaast werken we met een groep vrijwilligers die hand- en spandiensten uitvoeren. Onze imker werkt nauw samen met een aantal beginnende en ervaren imkers.

Zijn het beginnende imkers, dan begeleiden we hen. Zo gaat een beginnende imker bijvoorbeeld eerst een seizoen met een ervaren imker op pad. Ze controleren dan samen standplaatsen en houden deze bij. De beginnende imker leert om het werk steeds meer zelf op te pakken en neemt initiatief. Zijn de imkers meer ervaren, dan overleggen we vooral. Samenwerking is voor ons erg belangrijk. Alleen door delen en samenwerken kunnen we echt iets doen voor het voortbestaan van de bijen.

Alwine heeft nog wel wensen voor de organisatie en het niveau van de Nederlandse Imkerij. Alwine: ‘Imker is geen beschermde titel, daardoor kan iedereen die dat wil zichzelf imker noemen.’ Ze noemt een aantal verbeterpunten. Alwine: ‘Er zijn teveel verschillende systemen, gebaseerd op teveel verschillende en niet wetenschappelijk onderbouwde meningen. Waarom iemand imker wil worden, kan verschillende redenen hebben. Bijvoorbeeld geloof, macrobiotiek (een leef- en voedingsstijl) of bijgeloof kan hierin een rol spelen. Alle drie gaan ze op verschillende manieren om met bijen. Het meest opvallende dat ik ooit heb gehoord: "Mijn bijen hebben geen last van varroa, want ik leg iedere volle maan een cirkel van stenen om de kast".

Ook zijn er veel organisaties die nauwelijks van elkaars bestaan weten. Daarnaast zijn er weinig samenwerkingsverbanden met buitenlandse partijen.’

Alwine noemt Duitsland als voorbeeld van een land met een professionele imkerij. Alwine: ‘De imkerij in Duitsland is al jaren professioneel georganiseerd. Je kunt daar ook een universitaire opleiding tot Meester Imker (Imkermeister) volgen. BeeSerious wil graag bijdragen aan het professionaliseren van de imkerij in Nederland. Daarom ontwikkelen we nu een opleiding van een aantal jaren met certificering.‘

Tijdens deze opleiding raken studenten bekend met de laatste inzichten. Zo krijgen ze informatie aangeboden over alle voorkomende bijenrassen in Nederland. Alwine: ‘We werkten tot dit jaar vooral met de Carnica bijen, maar zijn uitgebreid met de Buckfast en de Zwarte bij. Vooral over deze soorten leren onze studenten in de opleiding.’

Doelen BeeSerious
BeeSerious heeft de volgende doelen:

• Meewerken aan de vitaliteit van de bijenstand. De kennis hierover vergroten en er informatie over te geven.
• Produceren en/of laten produceren en verdelen van resistente, vitale bijen.
• Geven van opleidingen, lezingen en trainingen.

BeeSerious heeft voor 2020-2023 ook een aantal doelstellingen in hun beleidsplan. We noemen een aantal:

• Verschillende raszuivere lijnen bijenvolken realiseren voor genetische variatie in het teeltprogramma.
• Meedoen aan het BeeBreed programma.
• Vormen van een community voor mensen met dezelfde ideeën. Om zo kennis en ervaring te delen, verspreiden en te vergroten.

Alwine van Winsen: ‘We zijn erin geslaagd om raszuivere koninginnen te telen met prestaties van een steeds hogere kwaliteit.’

Behaalde resultaten
Één van de doelstellingen voor 2020-2023 was participatie in het BeeBreed programma. Inmiddels werkt BeeSerious binnen het Europese BeeBreed teeltprogramma. Alwine: ‘Via BeeBreed delen we kennis met bijvoorbeeld het Bieneninstitut Kirchhain en het Länder Institut für Bienenkunde uit Hohen Neuendorf.’

Ze vertelt trots over het behaalde resultaat: ‘We zijn erin geslaagd om raszuivere koninginnen te telen met prestaties van een steeds hogere kwaliteit. Dit hebben we bereikt door de genetica met de gewenste eigenschappen heel precies te selecteren. Nu staan verschillende van onze koninginnen in de nateelt shortlist van de Nederlandse lijn!’ Een van de andere doelstellingen van BeeSerious lijkt hiermee ook deels te zijn gehaald: raszuivere lijnen bijenvolken realiseren voor genetische variatie in het teeltprogramma.

Samenwerking partners NBS
BeeSerious heeft al contact met een aantal van de partners van de NBS. Soms werken ze samen, soms volgen ze nieuws over deze partner. Alwine noemt een aantal voorbeelden:

• ‘Gemeente Lansingerland. Een van onze belangrijkste onderzoeks- en teeltlocaties ligt op een terrein dat de gemeente beschikbaar heeft gesteld;
• Rabobank Rotterdam voor subsidieverlening (Redactie: Rabobank Nederland is partner)
• Waterschap Hollandse Delta. (Redactie: Unie van Waterschappen is partner). Deze ondersteunt ons door terrein beschikbaar te stellen in combinatie met een meerjaren adoptieafspraak;
• Stichting BEEP. We testen nu 6 BEEP-devices op één van onze locaties;
• BeeSerious is lid van de Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV);
• Wageningen University & Research (WUR). We volgen hun bijenonderzoek;

Samenwerking gezocht partners NBS
BeeSerious zoekt ook graag nieuwe samenwerkingen met partners van de NBS. Bijvoorbeeld het Ministerie van LNV om de imkerij te professionaliseren door imkerbewijzen. (Redactie: De Theory of Change van de NBS noemt dit ook als een van haar stappen voor een professionele imkerij). Alwine: ‘Graag willen we ook samenwerken met Natuurmonumenten voor de inzet van inheemse zwarte bijen in natuurgebieden.’