Bijen trekken met biodivers erf en grasland

Bijna 2 jaar geleden ging het project "Het Boerenerf, the Place to Bee" van start, een project van partner LTO Nederland. Doel is om boeren en tuinders enthousiast te maken voor een bij-vriendelijk erf. Ambassadeurs Ida Besten en José de Boer delen hun ervaringen. Beiden doen binnen het project mee aan een pilot. Ze hebben daarvoor op hun erf 2 digitale bijenkasten met volken van de inheemse zwarte honingbij.

Beide veehouders leren door deze kasten hoe het gaat met de biodiversiteit op hun melkveebedrijf. Vinden de bijenvolken genoeg voedsel, dus nectar en stuifmeel?

“Het Boerenerf the Place to Bee”
“Het Boerenerf, the Place to Bee” is een initiatief van:

• LTO Noord
• ZLTO
• LLTB

LTO Nederland is partner in de Nationale Bijenstrategie. Dit project is daarmee onderdeel van hoe LTO haar partnerschap invult.

Deelnemers van het tweejarig project zijn boeren en tuinders. Het doel is om hen enthousiast te maken voor een bij-vriendelijk erf. Een “place to bee” voor de wilde bij. 12 ambassadeurs uit het hele land delen hun ervaringen en inspireren elkaar. Zo willen ze ook andere boeren en tuinders aanmoedigen om mee te doen.

José de Boer werd vorig jaar ambassadeur van “Het Boerenerf, the Place to Bee”. Ze is melkveehouder in het Groningse Midwolde. José praat enthousiast over wilde bijen en hommels die voor 80% onder de grond leven. José: ‘Bultjes zand zijn belangrijk op het erf, zodat ze holletjes kunnen maken. Bij ons kruipen ze ook in de gaatjes in de schuine wanden van de sleufsilo’s. Ook rommelhoekjes met bossen takken en uitgebloeide bloemen zijn plekken om te nestelen. Het is belangrijk om genoeg voedsel en nestelgelegenheid te bieden voor bijen. En daarnaast zo weinig mogelijk gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken. Dan kunnen bijen overleven.’

Digitale bijenkasten meten biodiversiteit
In het tweede jaar van het project kregen beide ambassadeurs 2 digitale bijenkasten op hun erf. Dit is een pilot vanuit LTO Noord. In deze kasten zitten volken van de inheemse zwarte honingbij. Met een app kunnen José en Ida hun eigen kasten en die van elkaar bekijken.

Imker Lodewijk ten Have geeft als expert advies in de pilot. Hij vertelt dat de inheemse zwarte honingbij het dichtst bij de wilde bij staat. En op veel soorten bloemen vliegt. ‘Daarmee is de inheemse honingbij minder concurrerend voor de wilde bij dan de uitheemse honingbij. De honingbijen uit de kasten laten zien wat er aan voedsel is of het erf. En of ze genoeg nectar en stuifmeel kunnen vinden’, legt Lodewijk uit.

De 2 bijenkasten kwamen bij José in de boomgaard te staan. De familie doet aan particulier natuurbeheer en zaaide een deel van het grasland in met een kruidenrijk mengsel. Klaver overheerste hierin. José: ‘Ik leerde van de imker dat nectar van bloeiende witte klaver bij 23 of 24 graden loskomt. Je moet dan dus wachten met maaien.’

José de Boer: 'Volgend jaar wil ik een strook met bloemensoorten aanleggen met verschillende bloeiperiodes.'

Strook met bloemensoorten planten
Het was niet het beste jaar voor bijen. De zomer was koud en het regende veel. Daardoor was de opbrengst van honing laag. Maar José vindt het juist een uitdaging om het volgend jaar beter te doen. Jose: ‘Ik kreeg het advies van Lodewijk om meer bloemen te zaaien. We hadden hier veel boterbloemen, maar daar komen honingbijen niet op af. Volgend jaar wil ik een strook met bloemensoorten aanleggen met verschillende bloeiperiodes. Deze wordt 3 meter breed over een lengte van een paar 100 meter.'

Het project leerde José om nog bewuster bezig te zijn met biodiversiteit op haar erf. Jose: ‘Wat ik leer, deel ik graag met anderen. Zo gaf ik pas een presentatie over bijen voor een studiegroep van boerinnen.’

Ida Besten: 'Het is heel leuk om te zorgen voor meer biodiversiteit op het bedrijf.'

Grond adopteren voor meer biodiversiteit
Collega-ambassadeur Ida Besten is ook melkveehouder, maar dan in het Overijsselse Haarle. Ze zaait sinds 3 jaar randen in met bloemen en kruiden uit de streek. Donateurs kunnen zelfs een stukje grond adopteren. De familie Besten zaait daarin bloemen. Een mooie bijdrage aan de biodiversiteit op het bedrijf.

'Het ambassadeurschap voor “Het Boerenerf, the Place to Bee” past bij waar wij mee bezig zijn’, vindt Ida.‘Het is heel leuk om te zorgen voor meer biodiversiteit op het bedrijf. Als ambassadeurs inspireren en motiveren we elkaar. En het verbindt ook. Op onze donateursdag nemen we de donateurs mee in waar wij mee bezig zijn.’

Bijen werken echt samen
Ida verbaast zich over hoe bijen met elkaar samenwerken en hoe ze taken verdelen.’ Door de bijenkasten ziet ze hoe de bijen leven. Ida: ‘Op een avond zag ik dat 2 bijen tussen zich in een dode bij droegen. Die gooiden ze samen naar beneden. Ze werkten echt samen.’ Dit was voor haar de reden om nog meer over bijen te weten te willen komen.

‘Ons erf en de bloemenranden dragen goed bij aan biodiversiteit’, zegt Ida. ‘Bij de eerste gift hadden we 11 kilo honing en bij de tweede was dit 17 kilo. De bloeiende heide in onze omgeving droeg voor een deel bij aan die laatste gift.’ Ze wil de leefomgeving voor de bij nog aantrekkelijker maken. Daarom plantte ze dit jaar een bijenboom, lavendel en salvia’s. Volgend jaar wil ze de randen van de weides langs de sloten meer biodivers inrichten. Ook wil ze graag meer graszaad met klaver zaaien.

Enthousiasme voor project “Het Boerenerf, the Place to Bee”
Imker Lodewijk is enthousiast over de inzet van beide ambassadeurs én hun partners. En dat ze graag meer willen leren over bijen. Lodewijk: ‘Ik wilde hen anders naar hun erf laten kijken. Maar hen ook laten zien hoe belangrijk bijen en andere insecten zijn. Ik vond het mooi om te zien hoe enthousiast iedereen meedoet aan “Het Boerenerf, the Place to Bee”.’

Doorgaan met pilot bijenkasten
Saskia Scheer is projectmanager van "Het Boerenerf, the Place to Bee”. Volgens haar hebben de bijenkasten ertoe geleid dat de ambassadeurs zich nog meer willen inspannen voor biodiversiteit. ‘Ze weten allebei al veel over biodiversiteit en bijen, maar door de pilot nog meer. Met deze kennis maken ze keuzes die iets toevoegen aan biodiversiteit. Dat wil LTO Noord bereiken met deze pilot.’

Saskia wil doorgaan met de pilot binnen het programma ‘Biodiversiteit’ van LTO Noord. ‘De volgende 4 jaar willen we dat meer boeren bijenkasten op hun erf krijgen. Zo kunnen zij ook bekijken wat ze toevoegen aan biodiversiteit.’

Dit interview verscheen eerder op de website van LTO Noord.