Veel Nederlandse zweefvliegen op Europese Rode Lijst
12 oktober 2022, update 23 november 2022. - Niet minder dan 33 Nederlandse soorten zweefvliegen komen voor de Europese Rode Lijst, die gisteren door de IUCN gepubliceerd is. Soorten die op de Rode Lijst staan, lopen een risico om uit Europa – en dus ook uit Nederland – te verdwijnen. Acht Nederlandse soorten hebben de status ‘bedreigd’, elf zijn ‘kwetsbaar’ en veertien soorten ‘gevoelig’.
Duinheidedwerg Pelecocera lusitanica, een Nederlandse zweefvlieg op de Europese Rode Lijst, kenmerkend voor heidevelden. Foto: Menno Reemer.
Het aantal Nederlandse soorten zweefvliegen op de Europese Rode Lijst is hoog. De bedreigde Nederlandse zweefvliegen zijn vooral soorten waarvan de larven leven in dood hout (negen soorten), moerassen en zilte gebieden (negen soorten), heidevelden (acht soorten) en in mierennesten (vier soorten).
Afname aantal zweefvliegen
Eerder dit jaar werd al duidelijk dat het aantal zweefvliegen de afgelopen decennia in het bos 'Boeschoten' op de Veluwe heel sterk achteruit gegaan was. Op de Rode Lijst voor Vlaanderen, die vorig jaar gepubliceerd werd, komen niet minder dan 136 soorten zweefvliegen voor die uit Vlaanderen dreigen te verdwijnen. De auteurs van de Europese Rode Lijst zweefvliegen wijzen erop dat voor veel Europese soorten geen betrouwbare trend van het voorkomen beschikbaar is, maar dat bovengenoemde studies suggereren dat die vaak negatief kan zijn. Het gevolg daarvan is dat de huidige Europese Rode Lijst door gebrek aan data nog een te positief beeld geeft.
Oorzaken van achteruitgang
Als belangrijkste drie oorzaken voor de bedreiging van zweefvliegen noemen de auteurs landbouw en watermanagement, bebouwing en aantasting van natuurreservaten. Ook klimaatverandering leidt tot verandering van de zweefvliegfauna. Genoemde oorzaken zijn ook voor de achteruitgang van zweefvliegen in ons land heel herkenbaar. Anders dan voor Vlaanderen, is er voor Nederland nog geen Rode Lijst zweefvliegen beschikbaar. Zweefvliegen hebben een belangrijke rol als bestuivers, bestrijders van bladluizen en als bio-indicators voor bossen, moerasgebieden en heidevelden. Daarom, en gezien de vele aanwijzingen van achteruitgang van zweefvliegen in ons land, is het van groot belang dat nu ook voor ons land een rode lijst opgesteld wordt.
Nederlandse soorten op de Europese Rode lijst, naar bedreigingsklasse
† = uit ons land verdwenen
Bedreigd
Callicera fagesii - donkere glanszweefvlieg
Cheilosia morio - sparrengitje
Chrysogaster rondanii - breedkopdoflijfje
Eumerus tarsalis - grote bollenzweefvlieg
Microdon major - grote knikspriet
Neoascia unifasciata - Limburgse korsetzweefvlieg
Paragus albifrons - gevlekt kalkkrieltje
Pipiza accola - zwervende platbek
Kwetsbaar
Callicera aenea - gele glanszweefvlieg
Callicera aurata - gouden glanszweefvlieg
Callicera rufa - dennenglanszweefvlieg
Chalcosyrphus eunotus - gestreepte molmzweefvlieg
Chalcosyrphus femoratus (†) - grote rooddijbladloper
Chrysogaster basalis - blauw doflijfje
Lejops vittatus - heenzweefvlieg
Microdon myrmicae - moerasknikspriet
Psarus abdominalis (†) - vermiljoenzweefvlieg
Sphaerophoria potentillae - hoogveenlanglijf
Trichopsomyia lucida - grootvlekplatbek
Gevoelig
Brachyopa vittata - grote sapzweefvlieg
Chrysogaster virescens - groen doflijfje
Chrystoxum elegans – variabele fopwesp
Chrysotoxum octomaculatum - heidefopwesp
Microdon analis - bosknikspriet
Microdon devius - kalkknikspriet
Pelecocera lusitanica - duinheidedwerg
Pipizella annulata - grote langsprietplatbek
Platycheirus immarginatus – kustplatvoetje
Pyrophaena granditarsa - klompvoetje
Sphaerophoria fatarum - kleine gevlekte langlijf
Sphaerophoria loewi - zilte langlijf
Sphaerophoria virgata - heidelanglijf
Temnostoma meridionale - maanwespvlieg