Opgelet: krieltjes in opmars!

19 juni 2023. - Nee, dit gaat niet over kleine aardappeltjes, maar over zweefvliegen. Klein zijn ze wel: ze meten tussen de 4 en 7 millimeter. Toch zijn het heel aantrekkelijke diertjes met mooie kleurpatronen. Er komt steeds meer gelegenheid om ze te bekijken, want deze zonaanbiddende vliegjes zijn in opmars in Nederland.

Zuidelijke krieltjes noordwaarts

Er zijn zes soorten krieltjes bekend uit Nederland. Enkele van deze zweefvliegen zijn al verschillende jaren bezig aan een opmars vanuit het zuiden: het zilveren krieltje, het gevlekt kalkkrieltje en het geelbandkrieltje breiden zich duidelijk uit. Het zijn zuidelijke soorten die houden van warme plekjes. Mogelijk staat ons een vergelijkbare opmars te wachten van het rood kalkkrieltje.

Vier zuidelijke krieltjes bij elkaar. Van linksboven met de klok mee: zilveren krieltje, gevlekt kalkkrieltje, rood kalkkrieltje en geelbandkrieltje (Bron: Van linksboven met de klok mee: Jan Slaats, Arnold Wijker, Edward Vercruysse, Menno Reemer).

Rood kalkkrieltje teruggekeerd?

Het rood kalkkrieltje was tot in de jaren 70 op enkele plekken in Nederland aanwezig, maar is daarna verdwenen. De oorzaken van de achteruitgang zijn niet duidelijk. In recente jaren werd de soort in België op verschillende plekken teruggevonden, dus er werd in Nederland al voorzichtig naar uitgekeken. Dit jaar was het zo ver: enkele weken geleden vond Kees Goudsmits een rood kalkkrieltje in Maastricht. Tot nu toe is er slechts eentje gezien, dus of er van een echte terugkeer gesproken mag worden is nog niet duidelijk. Het blijft nog even goed opletten!

Zonnebaden met een bladluissnack

Het gewoon krieltje komt overal in Nederland voor op zonnige, droge plekken, bijvoorbeeld in graslanden, langs braamstruwelen en in tuinen. (Bron: Menno Reemer)

Krieltjes houden van zon en warmte. Je vindt ze vooral in open, droge gebieden, zoals schrale graslanden en ruderale terreinen. Onze meest algemene soort, het gewoon krieltje, komt ook veel voor in zonnige braamstruwelen en tuinen. De larven van krieltjes eten bladluizen op allerlei verschillende plantensoorten.

Staan ons meer krieltjes te wachten?

Met de terugkeer van het rood kalkkrieltje hebben we vijf van de zes Nederlandse krieltjes weer binnen de landsgrenzen. Nu is het nog wachten op herontdekking nummer zes, die sinds 1973 niet meer in Nederland gevonden is: het piemelkrieltje. Uit België zijn nog twee andere soorten bekend die ook hier zouden kunnen opduiken. Zuidelijker in Europa loopt het soortenaantal op tot boven de dertig, dus wie weet wat er nog meer onze kant op komt!

Tekst: Menno Reemer, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Edward Vercruysse (leadfoto: vrouwtje rood kalkkrieltje); Jan Slaats; Arnold Wijker; Menno Reemer