Deltadijken blijken bijenparadijs
23 januari 2021. - De Hollandse dijken staan van oudsher bekend om hun waarde voor onder andere vaatplanten en paddenstoelen. Het project ‘Rijke Dijken van de Delta’ wijst uit dat sommige dijken ook veel te bieden hebben op het gebied van insecten, in het bijzonder voor wilde bijen. Het blijkt dat de slaperdijken een toevluchtsoord bieden aan bijzondere soorten die het elders in het landschap moeilijk hebben.
Na enkele spectaculaire vondsten op dijken in Rhoon (Zuid-Holland) in 2017-2018 kwamen de dijken in beeld als potentieel waardevol leefgebied voor insecten en andere ongewervelden. In de daaropvolgende jaren werden door diverse waarnemers allerlei bijzonderheden op West-Nederlandse dijken gezien. Uitgebreid onderzoek naar insecten op dijken ontbrak echter. Reden genoeg voor EIS Kenniscentrum Insecten om in samenwerking met Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels het project ‘Rijke Dijken van de Delta’ te starten.
Dankzij de korte, open vegetatie zijn dijken vaak erg bloemrijk en aantrekkelijk voor bodemnestelende insecten, ook in agrarisch gebied (Bron: Niels Godijn)
Bijenrijkdom
In 2020 is de eerste helft van het veldwerk uitgevoerd, waarbij 22 dijken (acht kilometer) onderzocht zijn. Tot op heden zijn er al 112 soorten bijen vastgesteld, grofweg één derde van de Nederlandse bijenfauna! Sommige soorten worden opvallend veel aangetroffen op dijken, zoals de weidebij en de grashommel. Dit lijken karakteristieke dijksoorten. Ook de aantallen zijn indrukwekkend: lokaal zijn vele honderden tot soms wel duizenden exemplaren waarneembaar, zoals ook te zien is in de video.
Nestaggregatie van de grasbij en de zeldzame donkere rimpelrug op een dijk in Zuid-Holland (Bron: Niels Godijn)
Het grote aandeel van nestparasieten (koekoeksbijen), zoals de dikkopbloedbij en de borstelwespbij, laat zien dat de dijken een geliefde voortplantingsplek vormen voor wilde bijen. Dat maakt de dijken een cruciaal onderdeel van het leefgebied.
Op de dijken zijn erg veel nestparasieten aanwezig, zoals deze borstelwespbij (Bron: Niels Godijn)
Rijke Dijken van de Delta
Tijdens dit onderzoeksproject worden de ecologische waarden van slaperdijken in het zuidwestelijk Deltagebied in kaart gebracht. Het onderzoeksgebied bestrijkt Zeeland, de Zuid-Hollandse eilanden en West-Brabant. Er worden zestig dijkvakken in de zuidwestelijke Delta geïnventariseerd op bijen, dagvlinders en andere insectengroepen.
Een belangrijk doel van ‘Rijke Dijken van de Delta’ is om de entomologische waarden van dijken beter in beeld te krijgen, zodat de waardevolle delen de aandacht kunnen krijgen die zij verdienen. Met een verbeterd inzicht in de factoren die de aanwezigheid van omvangrijke bijenpopulaties op dijken bepalen, kunnen ook verwaarloosde dijken effectief worden hersteld. Vanwege de hoge aantallen en soortenrijkdom kunnen dijken mogelijk een sleutelrol spelen bij het herstel van insectenpopulaties in het agrarisch gebied.
Na afronding van het veldwerk in 2021 zullen de complete resultaten worden gepubliceerd. Tot die tijd verschijnt meer informatie periodiek op bestuivers.nl/dijkenproject.
Een vrouwtje weidebij, een typische dijkensoort (Bron: Niels Godijn)
‘Rijke Dijken van de Delta’ wordt financieel mogelijk gemaakt door HommelHulp Nederland (met bijdragen van het Prins Bernhard Cultuurfonds, Zabawas, Dioraphte en EIS Kenniscentrum Insecten), het Wereld Natuur Fonds, Kenniscentrum Akkervogels, de provincie Noord-Brabant en Waterschap Brabantse Delta.
Tekst: Niels Godijn, Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels en Linde Slikboer, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Niels Godijn
Video: Niels Godijn