Vier jaar hommels beschermen
10 januari 2022. - De Nederlandse hommels hebben hulp nodig! Tijdens het vierjarige project HommelHulp werden burgers en vakmensen hiervan overtuigd. De opgedane kennis en ervaring bieden aanknopingspunten voor eenieder die hommels wil te helpen. En hommels worden nu landelijk gemonitord in een meetnet, een mijlpaal voor deze pluizige bijen!
Het gaat slecht met de Nederlandse hommels. Ze zijn nog sterker dan andere bijen achteruitgegaan. Een kwart van de soorten is zelfs uitgestorven in Nederland. Om vooral hommels maar ook andere bijen te helpen werd in 2017 een grootschalig project gestart: Hommelhulp Nederland. Het doel van het project was om de kennis van deze soortgroep te vergroten en te delen. In november 2021 werd het project afgerond.
Cursussen en advies
Een doel van het project was om vakmensen te enthousiasmeren en ondersteunen bij het beschermen van hommels. Er werden dan ook tal van cursussen en lezingen georganiseerd voor groenbeheerders. Gemeentes die iets voor bijen wilden doen werden ondersteund met onderzoek en advies. De verslagen van de gemeentelijke projecten kunnen dienen als inspiratie voor andere terreineigenaars.
Cursus ‘bijvriendelijk beheer’ in Amsterdam. (Bron: Karin Albers)
Onderzoek
Om hommels en andere bijen beter te kunnen beschermen, werd binnen het project ook veel onderzoek gedaan. Zo werden voor de bedreigde grashommel, heidehommel en zandhommel de verspreiding en behoeftes onderzocht, waardoor gerichte maatregelen voor die soorten konden worden genomen. Voor de zandhommel werd zelfs een heus beschermingsplan gemaakt. Onderzoek werd verder gedaan naar onder andere de waarde van graslanden voor hommels, de taxonomie van de aardhommel-groep en bijen op dijken.
Internationaal hommelsymposium
Om kennisuitwisseling tussen bijenonderzoekers te stimuleren, werd in februari 2021 een internationaal hommelsymposium georganiseerd. Honderden mensen uit de hele wereld bekeken de digitale lezingen over hommelonderzoek. De presentaties zijn opgenomen en kunnen hier bekeken worden.
Zandhommel op beemdkroon. (Bron: Pieter Haringsma)
Meetnet
Een belangrijk succes van het project was de opzet van het Meetnet Hommels. Inmiddels tellen al honderden vrijwilligers hommels langs een vaste route. Vanuit HommelHulp werden hommelcursussen aangeboden voor de tellers en werd een laagdrempelige veldgids om hommels te herkennen gepubliceerd.
Langdurige resultaten
Sommige onderdelen van het project leverden (veel) media-aandacht op. Project HommelHulp heeft er dan ook voor gezorgd dat er meer aandacht is voor hommels bij een groot publiek van hobbyisten tot beleidsmakers. Ook heeft het ertoe geleid dat er nu meer concrete handvatten beschikbaar zijn om deze soortgroep te helpen.
Nog niet alle activiteiten van het project zijn afgerond. In 2022 verschijnen er nog een nieuwe hommeldeterminatiegids en een themanummer over hommels van het tijdschrift Entomologische Berichten.
Hommelonderzoekers aan het werk. (Bron: Vincent Kalkman)
De activiteiten van het hoofdproject zijn financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van Stichting Dioraphte, Zabawas en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Daarnaast investeerden Naturalis, EIS Kenniscentrum insecten en De Vlinderstichting eigen tijd in het project. Aanvullend zijn veel projecten groter opgezet dan aanvankelijk gepland en daarvoor financieel aangevuld door diverse partijen waaronder: Wereld Natuur Fonds, Uyttenboogaart-Eliasen Stichting, LandschappenNL, provincie Zuid-Holland, provincie Drenthe, provincie Noord-Brabant, provincie Overijssel en diverse gemeentes.
Tekst: Linde Slikboer, EIS Kenniscentrum Insecten.
Foto’s: Pieter Haringsma; Karin Albers; Vincent Kalkman.