Honingbij en wilde bijen in Biesbosch op zelfde bloemen
12 juli 2024. - In de zomer plaatsen imkers grote aantallen honingbijkasten rond de Biesbosch om te profiteren van de massadracht van reuzenbalsemien. Hierbij wordt vaak aangenomen dat de grote aantallen honingbijen geen probleem vormen voor wilde bestuivers, omdat de honingbijen uitsluitend de exotische reuzenbalsemien zouden bezoeken. Open vraag was evenwel of deze aanname klopt.
EIS Kenniscentrum Insecten heeft in 2023 onderzoek gedaan in opdracht van de provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant om te bepalen of dat echt zo is. Uit de resultaten blijkt nu dat de honingbij op allerlei soorten bloemen vliegt, met de hoogste aantallen in juli op gewone berenklauw en in augustus op watermunt, reuzenbalsemien, heelblaadjes en guldenroede. Meer dan tweederde van alle getelde honingbijen vliegt tijdens de bloei van reuzenbalsemien op andere planten dan reuzenbalsemien.
Bossen in de Biesbosch staan in augustus vol met bloeiende reuzenbalsemien en guldenroede (Bron: Linde Slikboer).
Hoge aantallen honingbijen in augustus
Het aantal honingbijen blijkt in augustus veel hoger te zijn dan in de rest van het jaar: meer dan vijfmaal zo hoog. Op dat moment zijn er anderhalf keer zo veel honingbijen op bloemen aanwezig als alle wilde bijen, hommels en zweefvliegen bij elkaar opgeteld. De hoofdmoot van deze honingbijen vliegt op bloemen die ook voor wilde bestuivers op dat moment van belang zijn. Zo is gewone berenklauw een erg belangrijke plant voor de bedreigde roodrandzandbij en worden heelblaadjes en guldenroede veel bezocht door onder andere zweefvliegen.
De roodrandzandbij (Andrena rosae) staat op de Rode Lijst en vliegt in de zomer vrijwel uitsluitend op gewone berenklauw (Bron: Pieter Haringsma).
Honingbijen gebruiken dezelfde planten als wilde bijen
Uit nationale en internationale studies is bekend dat de aanwezigheid van hoge aantallen honingbijen negatief uitpakt voor de dichtheden van wilde bijen. Nu duidelijk is dat in het Natura 2000-gebied honingbijen en wilde bestuivers aangewezen zijn op dezelfde planten, is dat een extra punt van zorg. Tijdens de piek van de honingbij zijn de getelde aantallen hommels en wilde bijen op bloemen die honingbijen veel bezoeken opvallend laag. Zo werden er maar weinig hommels op reuzenbalsemien gezien, terwijl in het gebied van oorsprong (Himalaya) deze plant vrijwel uitsluitend door hommels bestoven wordt. In de Biesbosch komt de ernstig bedreigde zandhommel voor. Al met al staat het hoge aantal honingbijkasten rond de Biesbosch op gespannen voet met het voorzorgsbeginsel dat geldt in een Natura 2000-gebied.
De zeer zeldzame zandhommel (Bombus veteranus) vliegt graag op bloemen met diepliggende nectar (Bron: Pieter Haringsma).
Meer informatie
Tekst: Theo Zeegers, Linde Slikboer en Johan van ’t Bosch, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Pieter Haringsma (leadfoto: honingbij met bloeiende wilg); Linde Slikboer