Helft Vlaamse zweefvliegen bedreigd
22 november 2021. - Voor het eerst is er een Rode Lijst gepubliceerd van de zweefvliegen van Vlaanderen. Op basis van een databestand met 120.000 verspreidingsgegevens hebben de Vlamingen voor 309 soorten zweefvliegen bepaald wat de verspreiding en trends zijn. Deze uitkomsten hebben zij beoordeeld volgens criteria van de IUCN (een internationale instantie die wereldwijd Rode Lijsten opstelt), zodat nu duidelijk is welke zweefvliegensoorten er bedreigd zijn in Vlaanderen.
De resultaten stemmen droef: bijna de helft van de Vlaamse soorten zweefvliegen blijkt in meer of mindere mate bedreigd (114 soorten) of is zelfs verdwenen uit Vlaanderen (22 soorten). De grootste klappen vallen onder de soorten die gebonden zijn aan moerassen en andere natte biotopen: veel van deze soorten zijn achteruitgegaan. Ook zweefvliegen van open gebieden, zoals graslanden en heidevelden, doen het relatief slecht. Met zweefvliegen van bossen gaat het daarentegen veel beter, vooral met soorten waarvan de larven leven in rottend hout of andere met oude bomen geassocieerde microhabitats. Veel van die soorten gaan juist vooruit, wat de opstellers van de Rode Lijst toeschrijven aan minder intensief en meer ecologisch bosbeheer. Toch ligt ook dit genuanceerd, want met bosbewonende zweefvliegen die zich als larve met bladluizen voeden gaat het veel minder goed.
De trends van de Vlaamse zweefvliegen lijken veel overeenkomsten te vertonen met die van de Nederlandse. Een Nederlandse Rode Lijst is voor zweefvliegen echter nog niet beschikbaar. De meest recente trendbepalingen zijn te vinden in het boek De Nederlandse zweefvliegen uit 2008, maar die zijn op verschillende punten verouderd. Rode Lijsten zijn nuttige publicaties om te signaleren waar het in de natuur goed en fout gaat. Zweefvliegen lenen zich hier bij uitstek voor, omdat zij een rijk palet van ecologische omstandigheden vertegenwoordigen. Veel soorten zijn gebonden aan bossen en struwelen, andere aan open landschappen, zowel droog als vochtig. Het zou heel leerzaam zijn om de Nederlandse zweefvliegen ook aan een dergelijke exercitie te onderwerpen. De tijd is er rijp voor!
De Rode Lijst van de zweefvliegen van Vlaanderen is hier te vinden.