De wikkebij: dwangmatige inbreker met speciaal gereedschap
19 februari 2023. - Bijen drinken nectar, net als veel andere insecten. Planten maken dit zoete drankje speciaal voor hen, zodat de insecten voor de bestuiving van hun bloemen kunnen zorgen. Het is dan wel van belang dat het insect langs de stuifmeeldraden komt, zodat het stuifmeel op het lichaam komt en het insect dit kan overbrengen naar een andere bloem. Sommige bijen beheersen echter een truukje om nectar te bereiken waar ze moeilijk bij kunnen, bijvoorbeeld omdat hun tong te kort is. Aardhommels staan hier om bekend: zij bijten soms met hun kaken een gaatje in de kelk van een bloem, waardoor zij hun tong steken om nectar te snoepen. De hommel omzeilt hiermee de stuifmeeldraden en krijgt dus geen stuifmeel op het lijf. De plant heeft hier dus niets aan en om die reden wordt deze manier van foerageren ‘nectarroof’ of 'diefstal met inbraak' genoemd.
Verschillende soorten bijen maken zich zo nu en dan schuldig aan inbraak met nectarroof. De meeste hiervan, zoals de aardhommel, doen dit slechts als 'bijbaantje', terwijl zij ook op de normale manier nectar uit bloemen drinken. Van een klein aantal bijensoorten is bekend dat zij nectarroof tot hun specialisme hebben gemaakt. Slechts één hiervan komt in Nederland voor: de wikkebij Andrena lathyri.
De wikkebij verzamelt alleen stuifmeel van vlinderbloemen (Fabaceae) en stond reeds bekend als nectarrover van wikke- en lathyrus-soorten. Zwitserse en Duitse onderzoekers hebben nu ontdekt dat deze bijensoort hier speciaal gereedschap voor heeft ontwikkeld. In tegenstellig tot hommels, die bij bloemen inbreken door met hun kaken een gat te bijten in de bloemkelk, gebruiken zowel de mannetjes als de vrouwtjes van de wikkebij hierbij hun tong. Deze is veel langer dan bij verwante Andrena-soorten en bovendien sterk geknikt. Hiermee blijken ze de kelk van de bloem open te kunnen scheuren, waardoor de nectar makkelijk bereikbaar wordt.
De onderzoekers stelden vast dat de nectarroof door wikkebijen geen negatief effect heeft op de vruchtzetting van de bloemen. Ook blijken de vrouwtjes doordat zij op dezelfde bloemen ook stuifmeel verzamelen wel degelijk bij te dragen aan de bestuiving van de bloemen. De planten bij wie ze de nectar roven, lijken dus weinig nadeel te ondervinden van de inbraak door de wikkebij.
Lees hier het hele artikel (open access).