Bijenlandschap IJsselmonde van start
10 oktober 2022. - Begin 2022 is een nieuw Bijenlandschap gestart op het eiland IJsselmonde, ten zuiden van Rotterdam. Het doel van het Bijenlandschap is om te zorgen voor meer leefgebied voor wilde bijen en andere dieren. Door samen te werken met de terreineigenaren en -beheerders van het eiland worden steeds meer plekken natuurvriendelijk(er) beheerd.
In de laatste jaren is er veel aandacht geweest voor de achteruitgang van bijen en andere insecten in Nederland. Om het tij te keren zijn op diverse plekken bijenlandschappen gestart. Door het stimuleren, samenbrengen en adviseren van plaatselijke partijen zorgen ze voor een bijvriendelijkere omgeving. Ook op het eiland IJsselmonde, net onder Rotterdam, is nu zo’n bijenlandschap van start gegaan. Het eiland heeft een bijzondere bijenfauna met verschillende zeldzame soorten. De ligging – omsloten door de rivieren en met een groene buitenrand – biedt kansen.
Het eiland IJsselmonde is omsloten door rivieren met vaak bloemrijke oevers, waar kenmerkende bijen zoals de kattenstaartdikpoot voorkomen. Foto: Linde Slikboer.
Bijenlandschap IJsselmonde ondersteunt grote terreinbeheerders, zoals gemeentes en natuurorganisaties, in het bijvriendelijker maken van hun terreinen. Maar ook kleinere partijen, zoals bedrijven, zorginstellingen en bewoners worden betrokken. EIS Kenniscentrum Insecten levert advies, doet onderzoek en denkt actief mee. Bijen vormen het boegbeeld van het project, maar vele andere dieren en planten profiteren hier ook van.
Nulmeting natuur op IJsselmonde
Tijdens het eerste jaar van het Bijenlandschap IJsselmonde zijn veertien plekken verspreid over het eiland onderzocht op bijen, dagvlinders en zweefvliegen. Zo is een beeld verkregen van de huidige situatie en de kansen voor verbetering. Naast de inventarisatie van insecten lag daarbij de focus op de ecologische kwaliteit: de plantengroei, de structuur van de bodem en vegetatie, en de aanwezigheid van diverse biotopen zoals water, struiken en bomen.
Uit de verzamelde gegevens komt een gemengd beeld naar voren. Verschillende plekken op het eiland zijn, vaak bij toeval, al aantrekkelijk voor bijen en andere dieren. Zo leven in de recreatiegebieden veel soorten bijen, waaronder zeldzame soorten als de roodrandzandbij.
De roodrandzandbij heeft bloeiende wilgen nodig, die op het eiland IJsselmonde volop te vinden zijn. Foto: Pieter Haringsma.
Op andere plekken wordt vaak gemaaid of is de inrichting niet optimaal. Helaas wordt het overgrote deel van het stedelijk gebied nog beheerd als gazon, waar bijna niets kan leven. Op enkele plekken wordt gelukkig al geëxperimenteerd met een aangepast beheer, zoals begrazing met een rondtrekkende schaapskudde of het minder vaak maaien van bepaalde delen van een park.
We zien op sommige plekken natuurvriendelijke maatregelen die minder effectief zijn. Bijvoorbeeld het inzaaien van een kleurrijk maar uitheems bloemenmengsel, wat niet optimaal is voor inheemse insecten. Ook zien we veel bijenhotels op het eiland. Die kunnen best nuttig zijn voor enkele soorten bijen, maar vaak zijn ze onjuist samengesteld of geplaatst, of worden ze niet onderhouden.
In dit park wordt minder gemaaid, waardoor al in het eerste jaar meer bloemen te zien zijn. Een slingerend pad nodigt de recreant uit om het nieuwe groen te verkennen Foto: Linde Slikboer.
Kansen voor het Bijenlandschap
Dit jaar zijn de eerste gesprekken gevoerd met gemeentes en andere terreinbeheerders om kansen te zoeken voor een meer natuurvriendelijk beheer. Er zijn verschillende adviezen op maat opgesteld om specifieke plekken te versterken. Ook zijn er diverse inspiratiebijeenkomsten en wordt ingezet op communicatie om het bijenlandschap bekendheid te geven. Dit alles is mogelijk dankzij financiering door de provincie Zuid-Holland. Op dit moment wordt een aanpak uitgewerkt die ervoor moet zorgen dat in de komende jaren het aantal partners zal groeien en Bijenlandschap IJsselmonde steeds meer een bekend begrip wordt.
Tekst: Linde Slikboer, EIS Kenniscentrum Insecten; Rob Berkers, Berkers Advies